Lilian Stolk, dé emoji-expert van Nederland, legt het uit in haar boek Het zonderwoorden-boek. Waarom we steeds meer met emoji zeggen.

***

Tekenen zit in onze natuur. Dat is duidelijk te zien bij kleuters, die eerder een verhaal op papier kunnen tekenen dan dat ze kunnen schrijven. Maar vanaf het moment dat ze het alfabet onder de knie hebben, dienen hun tekeningen alleen nog ter illustratie. En dat is jammer, want volgens onderzoek van pedagoog Maria Papandreou stimuleert tekenen de relatie tussen onze gedachtewereld en de realiteit en helpt het kinderen (én volwassenen) hun ideeën beter te verwoorden.

Met verbale en non-verbale taal is een boodschap voor ons meestal compleet, maar in sommige culturen hoort er vanzelfsprekend nog een derde element bij: beeld. In de Australische woestijn zijn verschillende Aboriginalvolkeren die verhalen vertellen met woorden en gebaren, en er ter ondersteuning ook bij tekenen. Linguïst Jennifer Green deed onderzoek naar de manier waarop de Arandic- en Warlpiri-stammen verhalen vertellen.

De verhalenvertellers, vooral vrouwen, beginnen vaak in kleermakerszit. Ze strijken met hun hand het rode woestijnzand glad, verwijderen kleine takjes en steentjes en maken zo het ‘canvas’ klaar. Vervolgens tekenen ze met een takje of een stuk kabel dingen in het zand. Alles wat in het bereik van de verteller ligt doet mee aan het gesprek. Bladeren en takjes kunnen hoofdpersonen verbeelden en stenen representeren een onderkomen. Tegelijkertijd praten ze, gebaren ze en zingen ze. Niet alleen traditionele mythen over voorvaderen worden op deze manier verteld, maar ook klachten over ontrouwe mannen, ongehoorzame kinderen of andere dagelijkse beslommeringen.

Het tekenen van verhalen is in de Australische woestijn uitgegroeid tot een manier van betekenisgeving, op eenzelfde manier als woorden dat voor ons zijn. Volgens Green bewijst deze Australische gewoonte dat menselijke communicatie multidimensionaal is. Het zijn samengestelde uitingen, waarin verschillende tekensystemen samenwerken. Doordat deze woestijnvolkeren hun dagen op zand doorbrengen, hebben ze altijd een canvas voor handen, waarop ze makkelijk kunnen tekenen. Dat is anders als je in een stad leeft en omgeven bent met beton en steen. Dat wij lange tijd alleen het alfabet gebruikten, komt doordat dit het best paste bij onze leefomgeving en de manier waarop wij verhalen deelden. Hierdoor was beeld lange tijd geen vanzelfsprekend onderdeel van onze communicatie. Dat is nu dankzij emoji aan het veranderen.

***

Meer weten over emoji (en er valt veel te weten wat je zeer waarschijnlijk nog niet wist)? Lees dan Het zonderwoorden-boek van Lilian!